Friesland - 30-05-2024

Column

Sake P. Roodbergen

Lytse bûnte wilster

Het is rond een halve eeuw geleden dat rond Akkrum aan dorpsuitleg werd gedaan. Wegen, industrieterreinen en nieuwe woongebieden werden verzonnen en aangelegd. Een en andere betekende veel wroeten in de aarde. En overal werd zand opgespoten en ontstonden tijdelijke, natuurlijke vegetaties. Die nieuwe en voor onze streken ongewone, aangevoerde gronden en planten betekenden kansen voor pioniers.

Een nieuwkomer onder de planten was de Moerasandijvie (Wylde andyvje), bij de vogels de Kleine plevier (Lytse bûnte wilster). Bij de Akkrumer Fûgelwacht kwamen meldingen binnnen van onbekende, kleine maar drukke vogeltjes, die als snelle Kievitjes over de open zandgrond renden en harde, hoge geluidjes maakten. Nesten waren maar moeilijk te vinden, maar ze moesten wel eieren hebben. Met de melders werd ter plekke gekeken met de veldkijker. Het oog bleek naar de oplossing te leiden. Een gele ring rond het oog, dat bleek het bepalende kenmerk: een Kleine plevier. Nog nooit in deze streken broedend gezien. En zelfs voor ons hele land ook nu nog een nog vrij onbekende broedvogel.

Beroemd is de beschrijving van de Fries om utens Rinke Tolman die het eerste nationale broedgeval in 1928 in de Soester Duinen ontdekte. In de jaren 1973-1977 broedde deze pionier in een kwart van de landelijke telgebieden; de meest recente totaaltelling van ons land levert volgens SOVON, de nationale vogeltelorganisatie, het aantal broedparen van 1200 tot 1400 op. Naast broedvogel is deze pleviersoort ook doortrekker door ons land. De vergelijking met de nationale heraut van de maitiid, de Kievit, is al gemaakt. Ook deze nog steeds bekende Kievit (Ljip) is een plevier.

Op de hele wereld komen 69 pleviersoorten voor. De meest talrijke is waarschijnlijk de mooie Goudplevier (Fries: Wilster) uit het hoge noorden die ’s winters ons land bezoekt. Over de helft van deze groep van vogels maakte ik samen met een groot aantal anderen het Hollandstalige boek Kieviten en Plevieren, Ljippen en Wilsters (Uitgeverij Wijdemeer, Leeuwarden/Dokkum 2013).

Bron: Fûgels (eerste Friestalige natoergids), Roodbergen 2005

Tekst en foto: Sake P. Roodbergen, Akkrum

Columns Sake P. Roodbergen