De Protter
Friesland - 01-02-2022
(Sturnus vulgaris)
Column
Sake P. Roodbergen
De twa bekendste fûgels om hûs en hear binne de Mosk en de Protter. Yn it Hollânsk: de Huismus en de Spreeuw. De Protter is, net allinnich yn ús lân, mar yn hiel Europa, ien fan de meast gewoane briedfûgels. Sels op wrâldnivo is de Protter in talryk bist. Eartiids, yn de tiden dat jonges noch in aaisamling hienen en de famkes toudûnsen wienen dit de túnfûgels dy’t as earsten soargen foar in aaike yn de doaze. De Mosk briede ûnder de âlde holle (‘Hollânske’) dakpannen fan it túnhúske of berchhokje. De Protter ek, mar earder wat heger, bygelyks ûnder de pannen fan de naald fan in boerepleats. In nêstkastke dat wat in te wiid gatsje krigen hat omdat in Grutte eksterspjocht (Grote bonte specht) it wat al te royaal makke, kriget gauris besite fan in Protter om yn te brieden.
Bûten de briedtiid, benammen by’t hjerstmis, is de Protter ferneamd om de spektakulêre flechten, betiden yn tûzentallen, boppe in reidfjild of bosk, gauris krekt bûten in doarp. Foto’s fan sokke yndrukwekkende fûgelmanifestaasjes siere elke hjerst de kranten. By’t winterdei komt de Protter allinnich of yn in beheind groepke graach by oanbean foer yn tunen. Mar syn natuerlike foer bestiet út lytse bisten yn it gers, lykas in wjirmke of in spekrûp (‘engerling’) fan in grutte Maaiekever. Yn ús kontreinen is dizze Maaiekever suver in seldsum ynsekt wurden. No sil de skerpe, lange snavel fan de drok beweegjende Protter meastentiids lytsere larven fan Graafwespen opsykje.
De ferneamde natoerman Jac. P. Thijsse (1865-1945) hie de Protter keazen as syn foarkar-fûgel. In plaatsje fan in pear sjongende Protters yn in reinbui hearde dêr by. It motto dêrûnder: ‘Onbekommerd’! By net te kâld winterwaar sjongt de Protter al mids febrewaris. By it sjongen kin de fûgel syn flerken net stil hâlde. In optimist!
Foto: Sieds Tjepkema, Grou: Protters –en ien Unwaarsfûgel- yn it fjild by Warstiens
Tekst: Sake P. Roodbergen. Boarne: natoergids Fûgels, fjirde printinge 2013
