Stikels en deiflinters

In stikel (Hollânsk: distel) yn ’e bloei te sjen yn it agraryske lân is tsjintwurdich in útsûndering. Boeren hawwe net folle op mei ditsoarte fan wylde planten. Eartiids wie de situaasje oars. Mei in stikelstekker, in spesjaal stik ark waarden by’t hjerstmis en yn it foarjier de stikels út it lân helle. Tsjintwurdich wurdt dochs fanút in oar perspektyf nei de plant sjoen. Der is suver net in plant te betinken dêr’t mear ynsekten op ôfkomme as op stikels. En binnen de groep fan stikels binne der noch wer mindere en bettere foar it bioferskaat (Hollânsk: biodiversiteit).

De meast algemiene stikel is de Finnestikel (Hollânsk: Akkerdistel). De Fryske namme slacht op it plak dêr’t de soart it measte groeide: yn de finne deun by de pleats, it plak dêr’t it jongfee en de bargen omsloegen. It wie it plak dat fanâlds it rykst wie oan stikstof, en dat mineraal is foar de stikels wichtich. De twadde, de Spierstikel, komt folle minder faak foar. Dizze wurdt meastentiids heger as de Finnestikel, hat blomkopkes dy’t folle grutter binne en fan in oare, donkerder pearse kleur. In tredde soart is de Houtstikel (Kale jonker). Dy groeit graach yn skrale reidsodzen en blaugerslân; hy hat hege, neakene stâlen mei net sa folle, frij lytse blommen.

Yn de provinsjale stikelferoardering, dy’t yn ús provinsje in grûneigner ferplichtsje kin om stikels op te romjen, wurde dizze trije stikelsoarten neamd. Der binne folle mear mar dy komme lang safolle net foar. In bysûndere yn ús omjouwing is de Krolstikel, de Kruldistel. In stikelsoart dy’t kwa uterlik ynstiet tusken de Finnestikel en de Spierstikel. Hy groeit op in hiel inkeld plakje lâns de Leppedyk tusken Grou en Akkrum, en ek njonken it fytspaad dat by de Heafeart lâns rint fan de RW32 nei it easten, nei de brêge nei Gersleat (by it eardere kafee Ebbelaar). Blykber meitsje de blommen fan dizze stikel it measte (of lekkerste?) nektar, want it is tige opfallend dat dizze Krolstikel fierwei de measte deiflinters oanlûkt fan alle soarten stikels. Dan prate we oer talrike gewoane deiflintersoarten lykas Lytse foks, Deipau-each, Lytse fjoerflinter, en de Lytse en Grutte wite koalflinter (sjoch foto).

Tekst en foto Sake P. Roodbergen